Kawa rozpuszczalna nazywana inaczej kawą instant albo kawą błyskawiczną to osuszony ekstrakt ze świeżo zmielonych ziaren kawowych. Jest łatwa i szybka w przygotowaniu, a od tradycyjnej kawy palonej odróżnia ją także łagodniejszy smak. Kawa instant cieszyła się dużą popularnością podczas I i II Wojny Światowej ze względu na łatwość przygotowania i transportu. Dziś ma zarówno swoich zwolenników jak i przeciwników. Jednak czy kawa rozpuszczalna jest zdrowa?
Z czego produkuje się kawę rozpuszczalną?
Kawę rozpuszczalną produkuje się z ziaren kawowych tak samo jak tradycyjną kawę. Nie należy mieć jednak złudzeń co do jakości ziaren wykorzystywanych przy jej produkcji. Najlepsze ziarna z plantacji przeznaczone są na sprzedaż do palarni. Te z kolei, które nie przeszły selekcji, czyli najczęściej niedojrzałe, przejrzałe lub nawet nadgniłe są przeznaczane właśnie na produkcję kawy błyskawicznej.
Jak powstaje kawa rozpuszczalna?
Produkcja kawy rozpuszczalnej w skrócie sprowadza się do zaparzenia kawy, a następnie jej wysuszenia i zagęszczenia. Na wstępie suche ziarna są opalane w temperaturze około 200-240 stopni Celsjusza i mielone. Tak przygotowane ziarna są poddawane parzeniu w obecności niewielkiej ilości wody. Parzenie odbywa się w wysokiej temperaturze sięgającej od 60 do 180 stopni Celsjusza, pod wysokim ciśnieniem w specjalnych wielopoziomowych ekstraktorach. Wysokie ciśnienie zapobiega wrzeniu wody. W ten sposób powstały ekstrakt należy następnie wysuszyć.
Istnieją dwie główne metody suszenia wykorzystywane w procesie produkcji kawy rozpuszczalnej. Pierwszą z metod jest suszenie rozpyłowe. Proces trwa zaledwie od 5 do 30 sekund i polega na suszeniu ekstraktu w strumieniu gorącego powietrza. W jego wyniku uzyskuje się granulki lub drobny proszek.
Drugą z metod jest liofilizacja. Ekstrakt kawowy poddaje się suszeniu poprzez wymrażanie w temperaturze około – 40 stopni Celsjusza. Powstały w tym procesie lód sublimuje pod niskim ciśnieniem, pozostawiając bryłę, która następnie jest cięta na charakterystyczne kryształki. Kawa rozpuszczalna powstała w procesie liofilizacji, zawiera bardzo małe ilości wody, dlatego jest bardziej aromatyczna niż kawa powstająca poprzez suszenie rozpyłowe.
Powiązane artykuły:
Rodzaje kawy rozpuszczalnej
- Liofilizowana – kawa w postaci wielościennych kryształków
- Suszona rozpyłowo – kawa w formie proszku
- Aglomeryzowana – kawa w postaci granulek (powstaje w procesie suszenia rozpyłowego)
Co zawiera kawa rozpuszczalna?
Jedna filiżanka kawy rozpuszczalnej bez dodatku cukru i mleka zawiera zaledwie około 4 kcal. Zawiera także znacznie mniej kofeiny niż tradycyjna kawa. W 100 g kawy jest to około 26 mg kofeiny. W kawie rozpuszczalnej znajdują się duże ilości antyoksydantów, mających działanie przeciwnowotworowe.
To, co budzi niepokój to fakt występowania w kawie rozpuszczalnej akrylamidu, czyli substancji powstającej w procesie obróbki termicznej, która wykazuje działanie rakotwórcze i neurotoksyczne. Kawa rozpuszczalna zawiera dwa razy więcej akrylamidu niż świeżo palona kawa, jednak dawka ta nie jest szkodliwa dla organizmu.
Powyższe dane mogą być różne w zależności od rodzaju kawy i zastosowanych dodatków. Kawy błyskawiczne w rodzaju „2w1” i „3w1” nie dość, że zawierają zaledwie około 10% kawy, to na dodatek są pełnie dodatków takich jak cukier, mleko w proszku czy tłuszcze trans.
Przykładowy skład kawy „3w1”: cukier, syrop glukozowy, kawa rozpuszczalna 10,3%, utwardzony tłuszcz roślinny (całkowicie utwardzony tłuszcz palmowy), odtłuszczone mleko w proszku, regulatory kwasowości (E 340 ii, E 451 i, E 452 i, E 331 iii), białko mleka, tłuszcz roślinny, emulgatory (E 471, E 472 e), aromaty, substancja przeciwzbrylająca (E 551), stabilizator (E 339), sól.
Wartość odżywcza kawy rozpuszczalnej na 100 g:
- wartość energetyczna – 1 kcal,
- tłuszcz – 0 g,
- kwasy tłuszczowe nasycone – 0 g,
- cholesterol – o mg,
- sód – 4 mg,
- potas – 30 mg,
- węglowodany – 0,3 g,
- błonnik – 0 g,
- cukry – 0 g,
- białko – 0,1 g.
Wpływ kawy rozpuszczalnej na zdrowie
Kawa rozpuszczalna w działaniu podobna jest do kawy tradycyjnej. Kofeina zawarta w kawie rozpuszczalnej rozszerza naczynia krwionośne i przyspiesza akcje serca, co pozwala na lepsze dotlenienie organizmu. Palona kawa ma jednak większą zawartość kofeiny niż kawa instant, dlatego jej działanie pobudzające będzie większe. Kawa może przyspieszać tempo przemiany materii.
Obecny w kawie kwas chlorogenowy ma działanie przeciwutleniające, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Chroni także przed nowotworami i wpływa na obniżenie poziomu trójglicerydów i lipoprotein.
Kawa rozpuszczalna zawiera nieco mniej cholesterolu niż kawa z ekspresu, jednak jest prawie dwukrotnie bardziej bogata w szczawiany. Kwas szczawiowy może powodować obniżenie wchłaniania metali, co jest szczególnie niebezpieczne w przypadku chorób nerek i układu moczowego.
Kawa rozpuszczalna zawiera także dwa razy więcej akrylamidu niż zwykła kawa. Nie jest to jednak dawka szkodliwa.
Szczególnie nie poleca się spożywania kawy typu „3w1” w diecie osób chorych na cukrzycę ze względu na dużą zawartość cukru.
Czy kawa rozpuszczalna jest zdrowa?
To czy kawa rozpuszczalna jest zdrowa dla organizmu, zależy przede wszystkim od przyjmowanej dawki. Każda kawa nawet najlepszej jakości może w zbyt dużych ilościach być szkodliwa dla zdrowia.
Nie ma jednak dowodów na to by picie kawy rozpuszczalnej zwłaszcza w rozsądnych ilościach 2-5 filiżanek na dobę miało być szkodliwe.
W jej skład wchodzą cenne minerały takie jak wapń, cynk, magnez i mangan a także witaminy z grupy B. Jest to także napój zawierający najwięcej antyoksydantów i cechujący się najwyższą aktywnością przeciwutleniającą ze wszystkich dostępnych kaw.
Warto wspomnieć, że mowa tutaj wyłącznie o tradycyjnej kawie rozpuszczalnej. Takie produkty jak napoje kawowe w proszku, pełne dodatków i z wysoką wartością kaloryczną nie powinny znaleźć się w zdrowej, zbilansowanej diecie. Mogą one prowadzić do wystąpienia negatywnych skutków i zwiększać ryzyko zachorowania na otyłość. Czy kawa szkodzi wątrobie?
Spożycie kawy
Umiarkowane spożycie kawy zmniejsza ryzyko:
- zachorowania na choroby układu krążenia
- zachorowania na cukrzyce typu 2
- rozwoju nowotworów
- zachorowania na choroby wątroby
- wystąpienia chorób neurodegeneracyjnych
- wystąpienia chorób metabolicznych
Zalety i wady kawy rozpuszczalnej
Zalety
- szybka w przygotowaniu – do przygotowania kawy wystarczy woda
- cena
- długi termin przydatności do spożycia – możemy mieć paczuszkę kawy w torebce przez długi czas i wykorzystać ją w razie potrzeby
Wady
- niska jakość ziaren kawy – ziarna trafiające do fabryk kawy instant są często są drugiego sortu, niedojrzałe lub zepsute i robaczywe
- mniejsze walory smakowe – niższa jakość ziaren i obróbka termiczna wpływają na obniżenie walorów smakowych
Jaki rodzaj kawy rozpuszczalnej wybrać
Nie da się ukryć, że nawet najlepsza kawa rozpuszczalna nie będzie prezentować takich walorów smakowych jak kawa naturalna ze świeżo palonych ziaren. Jednak w przypadku kawy rozpuszczalnej produkowanej metodą liofilizacji możemy się spodziewać nieco lepszego smaku niż w przypadku kawy powstałej w wyniku suszenia rozpyłowego. Kawa liofilizowana zawiera bardzo małe ilości wody, dzięki czemu jest bardziej aromatyczna i ma delikatniejszy smak. Ponadto kawa suszona rozpyłowo z użyciem wysokiej temperatury traci wiele swoich właściwości.
Jeśli już więc decydujemy się urozmaicić dietę kawą rozpuszczalną, najlepiej będzie wybierać właśnie kawę liofilizowaną.
