Nietolerancja fruktozy objawia się niepożądaną i uciążliwą reakcją organizmu po spożyciu pokarmów dobrze tolerowanych przez inne osoby zdrowe. Są to zazwyczaj dolegliwości żołądkowo-jelitowe, bagatelizowanie takich objawów może prowadzić do poważniejszych konsekwencji i spowodować niewydolność wątroby i nerek. Leczenie objawów polega na stosowaniu diety eliminacyjnej.
Co to jest fruktoza?
Fruktoza jest cukrem prostym zawartym głównie w owocach i miodzie, nazywana jest często cukrem owocowym. Jest to węglowodan występujący w postaci:
- wolnej, znajduje się między innymi w owocach i miodzie,
- związanej, jako skutek zachodzących w jelitach procesów hydrolizy sacharozy.
Osoby zdrowe trawią i wchłaniają fruktozę w jelicie cienkim, stamtąd trafia ona do krwiobiegu. Fruktoza w wyniku fermentacji alkoholowej ulega przemianie do alkoholu. Wchłania się o wiele wolniej niż glukoza, dlatego nie jest wykorzystywana przez organizm jako energia podczas wysiłku fizycznego. Nietolerancja fruktozy prowadzi do gromadzenia się cząsteczek cukru w końcowym odcinku jelita, po jakimś czasie ulegają fermentacji, co wywołuje dokuczliwe objawy. Są to takie dolegliwości, jak:
- bóle brzucha, gazy, nudności
- uczucie wzdęcia i przelewania się w jelitach.
Co to jest nietolerancja fruktozy i zespół złego wchłaniania fruktozy?
Nietolerancja fruktozy ma często podłoże genetyczne, u osób cierpiących na tę dolegliwość obserwowane jest mniejsze stężenie enzymu potrzebnego do jej strawienia. Zespół złego wchłaniania fruktozy może występować z powody nadmiernej jej ilości w diecie oraz z powodu spożywania fruktanów, czyli polimerów powstałych w wyniku sztucznego łączenia cząsteczek fruktozy, są one wykorzystywane jako dodatek do żywności.
Fruktoza jest również szeroko wykorzystywana w przemyśle farmaceutycznym, jako substytut sacharozy, ze względu na niski indeks glikemiczny może być stosowana przez diabetyków. Wchłanianie fruktozy jest optymalne jeśli znajduje się ona ww właściwych proporcjach z cukrami prostymi takimi jak glukoza i galaktoza. Nietolerancja fruktozy i zespół złego wchłaniania fruktozy związane są z występowaniem hipoglikemii i brakiem tolerancji laktozy, mogą być obserwowane zaburzenia pracy wątroby i nerek. U osób dorosłych nietolerancja fruktozy towarzyszy często współwystępuje z zespołem jelita nadwrażliwego. Wrodzona nietolerancja fruktozy oraz upośledzenie wchłaniania fruktozy występuje najczęściej u niemowląt i dzieci przed ukończeniem 9 roku życia.
Powinno zaciekawić Cię:
W jaki sposób diagnozowana jest nietolerancja fruktozy?
Nietolerancję fruktozy zazwyczaj rozpoznaje popularnie stosowany i niezawodny wodorowy test oddechowy. Jest to stosunkowo prosty test, który nie generuje dużych kosztów i jest prosty w interpretacji. Przed wykonaniem testu pacjent otrzymuje doustnie pewną dawkę fruktozy, a następnie co kilka godzin badany jest wzrost stężenia jonów wodorowych w wydychanym powietrzu. Z kolei wrodzona nietolerancja laktozy może być rozpoznana za pomocą testów predyspozycji do nietolerancji pokarmowych, do przeprowadzenia takich testów są wykorzystywane próbki krwi. Nietolerancja fruktozy może także współtowarzyszyć występowaniu innej choroby, w takim wypadku najpierw należy rozpocząć leczenie choroby, która wywołała takie objawy. Są to zazwyczaj schorzenia, w których przebiegu dochodzi do uszkodzenia bądź zaniku mikrokosmków jelitowych, choroby jelit są także często przyczyną namnażania się niewłaściwej flory bakteryjnej w ich wnętrzu. Objawy nietolerancji fruktozy są ściśle związane ze zbieraniem nadmiernej ilości gazów w jelitach, przede wszystkim wodoru, dwutlenku węgla, a w niektórych schorzeniach również metanu. Kwasy i gazy mocno podrażniają śluzówkę jelit, co jest związane z nasileniem objawów refluksu żołądkowo-jelitowego.
Nietolerancja fruktozy może być przyczyną powstawania niewłaściwych mechanizmów w pracy układu pokarmowego, co skutkuje powstawaniem chronicznych dolegliwości tego układu. Wrodzona nietolerancja fruktozy powinna być wcześnie rozpoznana, ponieważ jednym z objawów u dzieci może być niechęć do jedzenia i brak apetytu, a to skutkuje opóźnionym rozwojem fizycznym. Nierzadko zdarza się, że z wiekiem objawy nietolerancji fruktozy znikają i nie ma konieczności stosowania diety, ale jest to sytuacja, która nie dotyczy osób, u których wystąpiła wrodzona nietolerancja fruktozy. Podczas dokonywania rozpoznania nietolerancji fruktozy należy brać pod uwagę, że może być ona mylona z występowaniem takich schorzeń, jak kolka brzuszna, zatrucie pokarmowe, wrodzone uszkodzenia wątroby. Niechęć do jedzenia owoców i słodyczy również może wskazywać na tego typu schorzenie.
Pierwsze objawy nietolerancji fruktozy często mogą pojawić się u małych dzieci, kiedy do diety zaczynają być wprowadzane soki owocowe. Źródłem nietolerowanej fruktozy mogą być również mieszanki mlekozastępcze z dodatkiem sacharozy. Do niebezpiecznych objawów nietolerancji fruktozy można zaliczyć:
- apatię, senność,
- drgawki,
- krwotoki,
- wymioty po spożyciu pokarmu,
- nawracające zakażenia dróg moczowych,
- brak apetytu i małych dzieci niewłaściwy rozwój fizyczny,
- hipoglikemia i uszkodzenie wątroby.
Leczenie nietolerancji fruktozy – na czym polega?
Podstawową metodą leczenia nietolerancji fruktozy jest stosowanie diety eliminacyjnej, powinna być ona pozbawiona fruktozy, sacharozy i sorbitolu. Dieta przy nietolerancji fruktozy powinna być bardzo restrykcyjna, nieprzestrzeganie zaleceń żywieniowych może być bardzo niebezpieczne dla zdrowia. Wyeliminowanie owoców z diety powinna zastąpić odpowiednia suplementacja witaminy c. Z kolei zespół złego wchłaniania fruktozy oraz przy zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego nie ma potrzeby stosowania aż tak restrykcyjnego sposobu odżywiania. W codziennej diecie trzeba uwzględnić takie dawki fruktozy, które są dobrze tolerowane przez organizm.
Nietolerancja fruktozy – dieta, czego unikać?
Osoby z nietolerancją fruktozy powinny zwrócić uwagę, że znajduje się ona w takich produktach, jak:
- owoce świeże i suszone,
- cukier, miód, syrop z agawy, klonowy, daktylowy,
- napoje alkoholowe.
- napoje gazowane,
- soki i nektary owocowe,
- słodycze, dżemy, marmolady,
- przetworzone i marynowane mięso,
- produkty przetworzone i różnego rodzaju dodatki żywnościowe, takie jak ketchup, dania instant, gotowe marynaty, gotowe mieszanki płatków zbożowych, dressingi do sałatek, chipsy i mleko smakowe,
- żywność dla diabetyków z zawartością sorbitolu i fruktozy.
Trzeba również pamiętać, że fruktoza i glukoza wchodzi w skład sacharozy, a produkty ją zawierające to cukier buraczany, trzcinowy, biały, napoje izotoniczne, coca cola, lody, pieczywo różnego rodzaju oraz produkty konserwowe. Należy również unikać kapusty białej, czerwonej, porów, pomidorów i brukselki, fasoli szparagowej, dyni i cebuli i fasoli.
Nietolerancja fruktozy – dieta, co można jeść?
Osoby z zespołem złego wchłaniania fruktozy mogą spożywać w ograniczonych ilościach cytrusy i świeże owoce grubopestkowe, np. morele, nektarynki i brzoskwinie. Wskazane są także owoce jagodowe, takie jak maliny, truskawki i czarne jagody. Owoców nie wolno spożywać na pusty żołądek, z kolei soki owocowe trzeba rozcieńczać dodatkowo wodą.
Produkty spożywane przy nietolerancji fruktozy to przede wszystkim naturalne mleczne wyroby bez dodatków, czyli mleko i jego przetwory, twaróg, kefir i zsiadłe mleko. Wskazane jest spożywanie serów, ale nie mogą one zawierać zagęszczaczy i polepszaczy smaku. Dieta może również zawierać dania na bazie warzyw, np. rukola, roszponka, liście szpinaku, seler naciowy i korzeniowy, kalafior, brokuły, cukinia, nie można jednak stosować marchewki i pietruszki, a zwłaszcza ugotowanej. Produkty zbożowe, które mają niską zawartość fruktozy to mąka gryczana, bezglutenowe pieczywo, tortille wykonane z kukurydzy, płatki owsiane, chipsy kukurydziane, krakersy, popcorn, makaron, chleb żytni, ale bez dodatku syropu glukozowo-fruktozowego. Do picia może być przeznaczona kawa bez cukru, zielona i czarna herbata, woda mineralna i mleko.
